Ciekawe noce w lipcu, w sierpniu jeszcze ciekawsze

Dni w nadchodzącym miesiącu będą się powoli skracać. 1 lipca Słońce świeci (w Łodzi) od 4:28 do 21:03, a 31 lipca - od 5:03 do 20:32. Tracimy więc 66 minut dnia (tyle samo zyskujemy ciekawszej astronomicznie nocy).

W lipcu Słońce przemierza gwiazdozbiory Bliźniąt i Raka ("przeprowadzka" ma miejsce 20 lipca). Należy pamiętać, że gwiazdozbiory nie są (wskutek precesji osi obrotu Ziemi) tym samym, co znaki zodiaku.

Spójrzmy na nocne niebo w połowie miesiąca o północy. Nie jest zupełnie ciemno (Słońce zachodzi niezbyt głęboko pod horyzont). Zobaczymy jednak charakterystyczne konstelacje letniego (i całorocznego) nieba. Na północnym wschodzie świecą Perseusz i Kasjopeja, kojarzone raczej z jesienią. Trójkąt Letni (utworzony przez Wegę, Deneba i Altaira) znajdziemy wysoko nad południowo-wschodnim i południowym widnokręgiem. Na południu i południowym zachodzie kończą swoją krótką, letnią "karierę" Strzelec i Skorpion (z jasnym Antaresem). W naszych szerokościach geograficznych te konstelacje nigdy nie wznoszą się wysoko, są widoczne tylko nad pustym i ciemnym horyzontem przez bardzo krótki czas. W kierunku południowo-zachodnim i zachodnim odnajdziemy gwiazdozbiory wiosenne: Wolarza (z Arkturem), Koronę Północną (bardzo charakterystyczny łuk gwiazd) i Herkulesa (z dostrzegalną lornetką gromadą kulistą M13). Wielki Wóz zawiśnie na północnym zachodzie i dyszel zwróci w lewo.

Kwadry Księżyca: nów 6 lipca o 0:59, pierwsza kwadra 14 lipca o 0:50, pełnia 21 lipca o 12:19 i ostatnia kwadra 28 lipca o 4:53. Warto sprawdzić, jak faza Księżyca wiąże się z możliwością jego obserwacji. Pierwsza kwadra oznacza widoczność Księżyca głównie w pierwszej części nocy, pełnia - przez całą noc, a ostatnia kwadra - głównie w drugiej połowie nocy. Księżyc w nowiu znajduje się na niebie blisko Słońca i jest niewidoczny.

Merkury i Wenus przebywają na niebie zbyt blisko Słońca i są w Polsce niewidoczne. Możliwości obserwacji nie zapewnia nawet przypadająca 22 lipca maksymalna wschodnia elongacja pierwszej z planet.

Coraz odważniej i coraz jaśniej na porannym niebie świecą trzy planety górne widoczne gołym okiem. Poszukajmy każdej z nich około półtorej godziny przed wschodem Słońca.

1 lipca zobaczymy:
-Marsa w Baranie (jako obiekt o jasności +1 magnitudo, świecący 12 stopni nad wschodnim horyzontem);
-Jowisza w Byku (jako punkt o jasności -2 magnitudo, zaledwie 4 stopnie nad południowo-wschodnim widnokręgiem);
-Saturna w Wodniku (jako "gwiazdkę" o blasku +0,9 wielkości gwiazdowej, na wysokości 24 stopni na południowym wschodzie).

31 lipca dostrzeżemy:
-Marsa w Byku (jako obiekt o jasności +0,9 magnitudo, świecący 26 stopni nad wschodnim horyzontem);
-Jowisza nadal w Byku (jako punkt o jasności -2,1 magnitudo, 22 stopnie nad wschodnim widnokręgiem);
-Saturna nadal w Wodniku (jako "gwiazdkę" o blasku +0,8 wielkości gwiazdowej, na wysokości 32 stopni nad południowym horyzontem).

W kolejnych miesiącach warunki do obserwacji tych trzech planet będą się poprawiać. Warto zwrócić uwagę na powolne zbliżanie się Marsa i Jowisza. W połowie przyszłego miesiąca ich kątowa odległość na niebie osiągnie wartość minimalną (planety wraz z Ziemią ustawią się prawie na linii prostej).

Dwóch ostatnich planet Układu Słonecznego można poszukać pod koniec miesiąca. 31 lipca na dwie godziny przed wschodem Słońca Uran świeci w Byku, 31 stopni nad wschodnim widnokręgiem i ma jasność +5,8 magnitudo (do obserwacji przyda się lornetka). Neptun bawi w Rybach i o podobnej porze świeci 35 stopni nad południowym widnokręgiem, będąc punktem o jasności zaledwie +7,7 wielkości gwiazdowej (do dostrzeżenia potrzebna jest dobra lornetka lub niewielki teleskop, ale nawet przy ich pomocy jest to trudne).

Przemierzający niebo Księżyc znajdzie się w kilku ciekawych złączeniach: 2 lipca nad ranem z Marsem, a dobę później - z Jowiszem. 17 lipca spotka się z Antaresem, a w nocy z 24 na 25 lipca - z Saturnem.

Najciekawsze obserwacje przeprowadzić będzie można 30 i 31 lipca w drugiej połowie nocy. Będzie to "taniec" Srebrnego Globu (oświetlonego w 1/4) z Marsem, Jowiszem i Plejadami (gromadą otwartą w Byku).

W nocy 28 na 29 lipca wypada maksimum roju Akwarydy. Nie jest on niestety bogaty w meteory.

Zapraszam do obserwacji nieba!

Michał Matraszek